Ombudsman

Ombudsmanlık Kurumu, Osmanlı’daki Ahilik Kurumu’ndan esinlenerek, içvecte kurulmuştur. Başarılı olunca da anayasal bir kurum haline getirilmiştir. Dolay asiyle İngiltere’de Amerika’da kurulduktan sonra, Türkiye’nin gündemine de 1980 yıllarında girmiştir. Daha sonra meclisten kanun çıkarılmış ama Anayasa mahkemesi iptal etmiştir. Ombudsman bazı ülkelerde halkın savunucusu, halk avukatı, arabulucu anlamına gelmektedir. Ülkemizde ise, kamu denetçisi, halk gözlemcisi denmektedir.

Bu kurumun artık ülkemizde de kurulma zamanı gelmiştir. Çünkü bazı kurumlarda görev yapan liyakatsiz kişilere geniş yetkiler verildiğinde, görevlerini kötüye kullanma ihtimali doğacaktır. Onun için görevlilerini kötüye kullanmalarının önlenmesinde yargı denetimi tabi ki var ama, bunun yanı sıra yargı dışı denetim olan ombudsman denetimi de olmalıdır. Çünkü ombudsman, keyfi hareket edenleri, hukuk ve hakkaniyet ilkelerine uygunluk denetimi yapar. Ombudsmanlık ile demokrasinin gelişmesi ve yolsuzlukların azalması arasında bir bağ kurulabilinir.

Çünkü yargının, kamuoyu ve medya denetimi, ülkemizde kamu kurumlarının denetiminde yeterli değildir. Bu aksaklıklar Ombudsman denetimi ile asgariye inebilir. Yani Ombudsman denetimi, diğer denetim türlerinin işini hafifletecektir. Dolayısıyla diğer denetim yollarının işleyişinde bir hızlanma görülecektir. Örneğin idari yargıya intikal edebilecek konuların bir kısmı, Ombudsman`a aktarılacaktır. Böyle olunca, idari yargıya intikal eden dava sayısında azalma olacak ve mevcut davalar da daha kısa bir süre içerisinde çözüme kavuşacaktır. Sonuçta da, kamu yönetiminde, devletin her kesiminde bir etkinlik ve verimlilik artışı söz konusu olacaktır.

Örneğin batı ülkelerinde kurulan ombudsman kurumu, demokratikleşmede, şeffaflaşmada, bilhassa yolsuzlukla mücadelede başarılı olmuştur. Özünde tarafsızlık, bağımsızlık, arabuluculuk gibi anlamları içeren Ombudsmanlık kurumu, son derece demokratik bir kurumdur. Etkinlikte, verimlilikte ve yolsuzluklarla mücadelede başarılı olan böyle bir kurumun ülkemizde de kurulması gerektiğini düşünüyorum. 31.01.10